Βότανα - Μπαχαρικά - Ξηροί καρποί

Η οικογένεια της μέντας περιλαμβάνει δεκάδες είδη, ανάμεσα σε αυτά και τον δυόσμο. Ο δυόσμος χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στη μαγειρική, την ιατρική, τη φαρμακοποιία και τη μυροποιία. Συνταγή οδοντόκρεμας, που βρέθηκε σε αρχαίο αιγυπτιακό πάπυρο (στα ελληνικά), περιλάμβανε δυόσμο, αλάτι, πιπέρι και σκόνη ίριδας (είδος κρίνου).

Χρήσιμα μέρη:Τα φύλλα και τα άνθη. Συλλέγονταιακριβώς πριν την άνθιση και αποξηραίνονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C.

Η λαϊκή παράδοση χαρακτηρίζει το ζαμπούκο(αλλιώς σαμπούκο, κουφοξυλιά, αφροξυλιά) ωςπλήρες φαρμακείο.

Τα μέρη που χρησιμοποιούνται είναι ο φλοιός (κλαδιά ενός-δυο χρονών),τα άνθη, οι καρποί (μαύρες ρόγες)και τα φύλλα.Τα άνθη συλλέγονται την άνοιξη και στις αρχές καλοκαιριού. Ο φλοιός και οι καρποί συλλέγονται Αύγουστο και Σεπτέμβριο.

Το φυτό συναντάται σε όλες τις ξερές και άγονες εκτάσεις, ανάμεσα σε άλλους θάμνους.

ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗ: Από το Μάη μέχρι τον Οκτώβρη που είναι το φυτό ανθισμένο, μαζεύουμε τις ανθισμένες κορυφές και τις ξεραίνουμε.

Ανθίζει από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο. Οι σπόροι ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Νοέμβριο. 

Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα ξηρά πέταλα αλλά όλα τα μέρη του φυτου

 έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. 

Τρώγονται τα άνθη , φύλλα, ρίζα και οι σπόροι του φυτού. Τα νεαρά φύλλα 

και οι μίσχοι τρώγονται ωμά στις σαλάτες ή μαγειρεμένα. 

Ο φρέσκος κάλυκας του φυτού τρώγεται ακατέργαστος σε σαλάτες,

 ή μαγειρεύεται και χρησιμοποιείται ως αρωματική ουσία σε κέικ,

 ζελατίνες, σούπες, σάλτσες, τουρσιά κ.α. Επίσης χρησιμοποιείται για χρώμα 

και άρωμα σε κόκκινα κρασιά. 

Αν καβουρδιστεί χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο καφέ.

Χρησιμοποιούμενα μέρη: Κυρίως τα υπέργεια τμήματα, αλλά και οι ρίζες, που αποξηραίνονται σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 40° C.

Είναι αυτοφυής στην Ελλάδα, αλλά καλλιεργείται και με σπόρους.

Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα υπέργεια τμήματα του φυτού, που συλλέγονται από τον Ιούλιο μέχρι τον Αύγουστο και αποξηραίνονται στη σκιά.

Το ταραξάκο είναι το γνωστό ραδίκι του βουνού. Λέγεται αλλιώς αγριοράδικο ή “πικραλίδα”

ή αγριοµάρουλο.Χρησιμοποιούμενα μέρη:Η ρίζα, η οποία πρέπει να κόβεται κατά μήκος πριν αποξηρανθεί στον ήλιο ή στη σκιά και συλλέγεται το φθινόπωρο. Επίσης τα φύλλα, καθώς και ολόκληρο το φυτό.

ΘΡΟΥΜΠΙ

Είναι ένα καλό ορεκτικό με ευεργετική επίδραση στο πεπτικό σύστημα, στην νευρική δυσπεψία, στην γαστρική ατονία, στην αεροφαγία, στους σπασμούς του εντέρου και τα κρυολογήματα του στομάχου, στη διάρροια και στους πόνους από κολικούς. Λειτουργεί ως καταπραϋντικό των ρευματικών και αρθριτικών πόνων, διώχνει τις τοξίνες και είναι ευεργετικό στην ουρική αρθρίτιδα και στις πέτρες στα νεφρά, χρησιμοποιείται για νευροπάθειες, κρίσεις άσθματος, θεωρείται ότι βελτιώνει την ακοή αλλά και ως αφροδισιακό.

Το Επιλόβιο είναι ένα φυτό της οικογένειας Onagraceae, που περιλαμβάνει πάνω από 160 διαφορετικά είδη. Το Επιλόβιο είναι πλέον ένα φυτό που το βρίσκουμε σε ολόκληρο το πλανήτη - σύμφωνα με τους ειδικούς είναι φυτό που προέρχεται από τη Βόρεια Αφρική και την Ανατολική Ασία. Τις θεραπευτικές ιδιότητες τις έχουν τα άνθη και τα φύλλα του φυτού. Ιστορικά το Επιλόβιο σαν θεραπευτικό βότανο είχε μικρή σημασία και μικρή βιβλιογραφία. Όλα άλλαξαν όταν η θετική του δράση στην αντιμετώπιση του προστάτη, αναδείχθηκε από την Αυστριακή διάσημη βοτανολόγο Μαρία Τρέμπεν τον 20ο αιώνα. Η συνέχεια ήταν εντυπωσιακή μιας και σε Αυστρία, Γερμανία και Αμερική το βότανο έγινε περιζήτητο.

Το εκουιζέτο (πολυκόμπι) είναι αποθήκη μετάλλων. Το διοξείδιο του πυριτίου που περιέχει βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου και εμποδίζει την εναπόθεση λιπιδίων στις αρτηρίες. Το εκουιζέτο είναι ισχυρό αιμοστατικό. Έχει καθαρτικές, αντιδιαβητικές, αντιδιαρροϊκές ιδιότητες. Έχει επίσης ιδιότητες επουλωτικές σε πληγές και έλκη. Έχει καλά αποτελέσματα σε παθήσεις και φλεγμονές των νεφρών και της ουροδόχου κύστης, στη φλεγμονή του προστάτη την αναιμία, εξασθένηση του οργανισμού, κατακράτηση υγρών, σε αιμορροΐδες, εξωτερικές φλεγμονές, έρπητες, αναπνευστικές παθήσεις, χρόνια βρογχίτιδα και φυματίωση. Προλαμβάνει την αρτηριοσκλήρυνση, την αμνησία και τον καρκίνο.

Ο ευκάλυπτος κατάγεται από την Αυστραλία και την Τανζμανία και καλλιεργείται στις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου. Το ύψος του δέντρου ποικίλει ανάλογα με το είδος του . Μερικά πλησιάζουν σε ύψος ακόμη και τα 100 μ. ενώ άλλα είναι μικροί θάμνοι.

Η Λεβάντα είναι ένας πολυετές θάμνος της οικογένειας Lamiaceae. Πρόκειται για ένα φυτό το οποίο είναι ενδημικό στην Δυτική Μεσόγειο και κυρίως στη περιοχή των Πυρηναίων και σε βουνά της Βόρειας Ισπανίας. Η Λεβάντα ήταν γνωστή στην αρχαία Αίγυπτο και χρησιμοποιήθηκε στην αρωματοποιεία της εποχής. Στην αρχαία Ελλάδα, ο Θεόφραστος αναφέρθηκε στις θεραπευτικές ιδιότητες του αρώματος της. Ο Διοσκουρίδης στο διάσημο του σύγραμμα De Materia Medica αναφέρει πως η κατανάλωση Λεβάντας βοηθάει στην ανακούφιση από τη δυσπεψία, τους πονοκεφάλους και τον ερεθισμό του λαιμού. 

Ο Κράταιγος είναι ένας θάμνος (δενδρώδης) κοινός στην Ελλάδα με πολλά αγκάθια, στενός συγγενής του πολύ γνωστού πυράκανθου. Μπορεί να φτάσει σε ύψος και τα πέντε μέτρα. Όταν την άνοιξη ανθίσει, μοσχοβολά o τόπος, με τα πολλά μικρά άνθη του με τούς πολλούς στήμονες τους, ποy κάποτε είναι κόκκινοι. Τον συναντούμε συνήθως στους φράκτες, σε τόπους, άγονους, αλλά και σε πολλούς άλλους τόπους στην Ελλάδα. Στη θεραπευτική χρησιμοποιούνται τα φύλλα του και ο ανθός του.

Η ματζουράνα είναι φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες, με φύλλα μικρά και μυρωδάτα, συγγενικό της ρίγανης. Τα άνθη της είναι φαιά με λέπια. Στην Αρχαία Ελλάδα ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.

. Το κυνόροδο λειτουργεί ως δυναμωτικό σε περίπτωση εξάντλησης και έλλειψης βιταμινών, καθώς και διουρητικό. Η αγριοτριανταφυλλιά περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C (3 καρποί του φυτού αντιστοιχούν με τη βιταμίνη που μας προσφέρει ένα πορτοκάλι) και βιταμίνες Α, Β και Κ, γαλλικό οξύ, αντιβιοτικά στοιχεία,τανίνη και φλαβονοειδείς χρωστικές (βιταμίνη Ρ), καροτινοειδή (προβιταμίνη Α), πηκτίνη, φυτικά οξέα και αιθέριο έλαιο.

Ονομάζεται και Σουμάκ, έχει σκούρο βυσσινή χρώμα και η γεύση του είναι όξινη. Η βασική του χρήση είναι σε κεμπάπ,συνήθως μαζί με κάποιο άλλο καυτερό μπαχαρικό (π.χ. μπούκοβο,τσίλι πιπέρι καγιέν) ή κύμινο.

Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε αντί του λεμονιού, για να δώσουμ οξύτητα αλλά και λίγο χρώμα σε ψητά λιπαρά κρέατικά, αρνίσια παϊδάκια, μπριζολάκια , παντσέτες και μπούτια κοτόπουλου. Δίνει εξαιρετική γεύση σε ολόκληρο το κοτόπουλο στο φούρνο μαζί με σκόρδο και ρίγανη.

Το χρησιμοποιούμε για να δώσουμε όξυνους τόνους σε μαρινάδες σάλτσες και σαλάτες

Ο κόλιανδρος

Ο καρπός του είναι μικρός και χρησιμοποιείται ως καρύκευμα στην μαγειρική. Έχει ελαφρά όξινη γεύση γι’αυτό άλλωστε θυμίζει πάρα πολύ την γεύση του λεμονιού. Χρησιμοποιείται, επίσης, στο αρνί, το κατσίκι και άλλα είδη κρέατος. Ενισχύει το κοτόπουλο, όλους τους τύπους λαχανικών, τα πιάτα ψαριών και θαλασσινών. Ο κόλιανδρος έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες για την ανακούφιση από τους πόνους, τις κράμπες, τους σπασμούς, τη ναυτία, τη δυσπεψία και τις μολύνσεις από μύκητες. Έχει διουρητικές ιδιότητες. Βοηθά σε περιπτώσεις ανορεξίας, σε γαστρεντερικά προβλήματα. Στο Μεσαίωνα έκαναν κατάπλασμα για να αντιμετωπίσουν αποστήματα. Ο κόλιανδρος εδώ και 3.000 χρόνια, είναι το κυρίαρχο συστατικό για αρώματα και καλλυντικά, καθώς και για ερωτικά φίλτρα.

Το σκόρδο είναι φυτό μακρόβιο , παρ' όλα αυτά καλλιεργείται γενικά ένα ή δυο χρόνια. Πριν από 7.000 χρόνια , οι Αιγύπτιοι θεωρούνταν μεγάλοι λάτρεις του σκόρδου. Χρησιμοποιούσαν τις πρώτες μορφές αυτού του μυρωδικού σε όλα σχεδόν τα πιάτα τους. Αργότερα οι θεραπευτές της αρχαιότητας εκθείαζαν επίσης τις ιαματικές αρετές αυτού του βολβώδους φυτού. Όσον αφορά τη μαγειρική, με το ισχυρό χαρακτηριστικό άρωμά του, το σκόρδο ωμό ή μαγειρεμένο , αναδεικνύει πιάτα και σαλάτες ή ακόμα και πιάτα που προετοιμάζονται με πικάντικα λαχανικά.

Το μπαχάρι είναι ο καρπός από το δένδρο Pimenta dioica και καλλιεργείται κυρίως στο Μεξικό και σε χώρες γενικότερα με θερμό κλίμα. Το μπαχάρι χρησιμοποιείται και σαν σπόρος και σαν τριμμένος. Το μπαχάρι συνδυάζεται με διαφόρων ειδών μπαχαρικά και χρησιμοποιείται για τη δημιουργία σαλτσών και είναι από τα βασικά μπαχαρικά της κουζίνας και ειδικότερα της πολίτικης.

Το κρεμμύδι ανήκει στην κατηγορία των λαχανικών και καλλιεργείται ένα μέχρι δύο χρόνια και αναπτύσσεται κάτω από τη γη.  Κατά τη προϊστορία , το κρεμμύδι καλλιεργούνταν στο Αφγανιστάν και είναι από τα αρχαιότερα αρωματικά λαχανικά. Η χαρακτηριστική γεύση του κρεμμυδιού συνοδεύει όλα τα πιάτα , τόσο τα λαχανικά όσο και το κρέας , τη σούπα ή τα αυγά.

Ο γλυκάνισος καλλιεργείται εδώ και τέσσερις χιλιάδες χρόνια σας θεραπευτικό και αρωματικό βότανο. Είναι ποώδες μονοετές φυτό που φτάνει τα 30-60εκ. ύψος με μικρά λευκά κλαδάκια που σχηματίζουν ομπρελίτσες. Λόγω  της ελαφρά ζαχαρώδους γεύσης του , ο γλυκάνισος είναι ένα συστατικό της ζαχαροπλαστικής και της αρτοποιίας . Επίσης λόγω της ιδιαίτερης γεύσης του , πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή.

Το μπαχάρι είναι ο καρπός από το δένδρο Pimenta dioica και καλλιεργείται κυρίως στο Μεξικό και σε χώρες γενικότερα με θερμό κλίμα. Το μπαχάρι χρησιμοποιείται και σαν σπόρος και σαν τριμμένος. Το μπαχάρι συνδυάζεται με διαφόρων ειδών μπαχαρικά και χρησιμοποιείται για τη δημιουργία σαλτσών και είναι από τα βασικά μπαχαρικά της κουζίνας και ειδικότερα της πολίτικης.

Ο κόλιανδρος

Ο καρπός του είναι μικρός και χρησιμοποιείται ως καρύκευμα στην μαγειρική. Έχει ελαφρά όξινη γεύση γι’αυτό άλλωστε θυμίζει πάρα πολύ την γεύση του λεμονιού. Χρησιμοποιείται, επίσης, στο αρνί, το κατσίκι και άλλα είδη κρέατος. Ενισχύει το κοτόπουλο, όλους τους τύπους λαχανικών, τα πιάτα ψαριών και θαλασσινών. Ο κόλιανδρος έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες για την ανακούφιση από τους πόνους, τις κράμπες, τους σπασμούς, τη ναυτία, τη δυσπεψία και τις μολύνσεις από μύκητες. Έχει διουρητικές ιδιότητες. Βοηθά σε περιπτώσεις ανορεξίας, σε γαστρεντερικά προβλήματα. Στο Μεσαίωνα έκαναν κατάπλασμα για να αντιμετωπίσουν αποστήματα. Ο κόλιανδρος εδώ και 3.000 χρόνια, είναι το κυρίαρχο συστατικό για αρώματα και καλλυντικά, καθώς και για ερωτικά φίλτρα.